تظاهرات 29 بهمن تبریز که در تقویم ایران با عنوان قیام مردم تبریز شناخته می شود روزی است که در آن روز مردم انقلابی شهر تبریز به مناسبت چهلمین روز درگذشت شهیدان تظاهرات قم روز 19 دی ماه دست به تظاهرات زدند. در این تظاهرات بیشتر نقاط شهر تبریز را به تصرف خود در آوردند؛ چنان که تا 5 عصر همان روز نیروهای دولتی از کنترل شهر ناتوان ماندند. شاید برای شما هم جالب باشد بدانید روز 29 بهمن چه روزی است و دقیقا در این روز چه اتفاقی افتاده است؟
29 بهمن 1356 چه اتفاقی افتاد؟
روز 17 دی ماه 1356 بود که مقاله "ایران و استعمار سرخ و سیاه" در روزنامه ی "اطلاعات" به چاپ رسید. این مقاله حاوی مطالب توهین آمیزی نسبت به امام خمینی بود و همین مسئله روحانیون و مردم شهر قم را برآشفت و به واکنش و تظاهرات 19 دی واداشت. در این تظاهرات عده ای کشته و زخمی شدند و چهل روز پس از این ماجرا، در روز 29 بهمن ماه، مردم تبریز و سایرشهرها قصد برگذاری مراسم بزرگداشت چلهم کشته شدگان تظاهرات قم را داشتند.
به همین منظور روز 29 بهمن ماه قرار بود ساعت ده صبح، مراسم در مسجد قزللی شروع شود اما سرگرد مقصود حقشناس رئیس کلانتری بازار تبریز به همراه عده ای مامور سر می رسد و دستور بستن در مسجد و متفرق شدن مردم را می دهد. در همان زمان یکی از انقلابیون به نام "محمد تجلا" ی 22 ساله به سمت سرگرد می رود و از او می خواهد دستور بازگشایی مسجد را بدهد که به ضرب گلوله با اسلحه کمری کشته می شود.
خواندن این مقاله نیز پیشنهاد می شود : روز تبریز مبارک! | روز تبریز چه روزی است؟
اولین شهید تظاهرات 29 بهمن
مردم حاضر در صحنه جسد غرق در خون محمد تجلا را به دست گرفته و خیابان به خیابان پیشروی می کنند و در طول مسیر افراد بیشتری به همراه اعتراض کنندگان می پیوندند و این تظاهرات و اعتراض ها رسما از دانشگاه آذرآبادگان آغاز و تا دو خیابان مانده به کنسولگری آمریکا ادامه می یابد.
بر اساس گزارش های ساواک در این تظاهرات 581 نفر دستگیر شدند، 9 نفر شهید شدند و 118 نفر زخمی؛ همچنین 3 تانک، دو سینما، یک هتل، کاخ جوانان، حزب رستاخیز و تعدادی اتومبیل دولتی وشخصی دیگر به آتش کشیده شدند. چند روز بعد، تعداد شهیدان به 13 نفر رسید.
گفته می شود در این تظاهرات به جز "محمد تجلا"، "قربانعلی شاکری" که به قصد سرنگون کردن مجسمه شاه در میدان دانشسرا پیشروی کرده بود به ضرب گلوله ماموران کشته شد. همچنین "محمد باقر رنجبر آذرفام" نیز ده روز بعد کشته شد.
ناگفته های تظاهرات 29 بهمن
در اسنادی که از سفارت آمریکا در تهران به دست آمده است اینگونه نوشته شده :"تاکتیک هایی که شورشیان به کار می بردند، نشانگر امادگی کامل آنان بود. شورشیان اهداف مشخصی در سر داشتند." بر طبق نوشته های مرکز اسناد انقلاب اسلامی این اعتراضات با برنامه ریزی قبلی و از پیش تعیین شده دانشجویان دانشگاه و همچنین گروهی از روحانیون به رهبری آیت الله قاضی بود. این اعتراضات چنان گسترده و عمیق بود که ماموران ساواک با اینکه پیش بینی می کردند وضعیت شهر به مرور غیرعادی تر خواهد شد، اما به هیچ وجه انتظار این تظاهر و قیام با این برنامه ریزی دقیق را نداشتند.
شاید اگر پرسیده شود 29 بهمن چه روزی است؟ بگوییم 29 بهمن، روزی بود که بعد از 14 روز و دقیقا از روز 15 خرداد 1342 به بعد، برای اولین بار مستقیما برای کنترل درگیری و هرج و مرج وارد عمل شد. همچنین اولین شعار "مرگ بر شاه" برای اولین بار در این تاریخ و توسط مردم تبریز سرداده شد. چهل روز پس از این قیام بود که جمع انقلابی شهرهای اصفهان، یزد، جهرم، اهواز و شیراز نیز به مناسبت جهلمین روز درگذشتگان این قیام، دست به تجمع و اعتراض زدند که باعث کشته شدن عده ای دیگر در دیگر شهرها نیز شد. در نهایت این اعتراضات در شهرهای دیگر هم آغاز شد و توجه رسانه های بین المللی را به خود جلب کرد.
تهیه و گردآوری : تبریز 118