همیشه اتفاقاتی در جامعه رخ می دهند که به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر روی انواع بعدهای جامعه ی بشری تاثیر می گذارند که می توان از این تاثیرها به تاثیرات اقتصادی نیز اشاره کرد. گاهی این تاثیرات به گونه ای هستند که باید تدبیری اندیشید و با کمی تفکر و مدیریت، بحران را پشت سر گذاشت. گاهی هم این تاثیرات قابل حل نیستند و به اصلاح از کنترل ما خارج است. در این شرایط بر اساس موارد قانونی، تبصره هایی وجود دارد که تلاش این تبصره ها بر درک شرایط حال جامعه و کارفرما و مشتری می باشد تا ضرر و زیان های جبران ناپذیری به آنها وارد نشود و با استثناهایی شرایط را قابل اغماض قلمداد کند.که این قانون و تبصره ها همان فورس ماژور یا شرایط فوق اضطراری هستند. یکی از این تاثیرات که مدتیست بر جامعه ی ما تاثیر گذاشته ویروس کرونا است. یک اپیدمی که در حالت اضطراری قرار دارد و همه ی مردم را خانه نشین کرده، در چنین شرایطی قابل درک است که کارفرماها و مشتری ها نگران تعهدات خود و کسب و کارهایشان باشند و از طرفی هم به خاطر در نظر گرفتن منفعت جمعی نتوانند اقدامی بکنند. در چنین شرایطی آیا ویروس کرونا فورس ماژور شمرده می شود؟ آیا می توان به دلیل شرایط همه گیر این بیماری از لنگر فورس ماژور استفاده کرد؟ با ما در تبریز118 همراه باشید تا در خصوص فورس ماژور و شرایطی که می توان بر اساس آنها از فورس ماژور استفاده کرد صحبت کنیم و در نهایت این مقاله در خصوص آسیب هایی که یک بحران فراگیر مانند بیماری کرونا می تواند به کسب و کار وارد کند به صورت اجمالی تحلیل کنیم. آیا کرونا برای کسب و کارها فرصت است یا تهدید؟ آیا راهکارهایی برای کاهش این تهدیدها وجود دارد؟
توصیه نویسنده:
شاید این مطلب 10 دقیقه زمان شما را بگیرد ولی قطعا میتواند اثر مفیدی در چنین شرایط بر وضعیت کسب و کار شما بگذارد.توصیه میکنم با خواندن این مطلب در کنار ما باشید.
فورس ماژور چیست؟
فورس ماژور در فارسی به قوه قهریه یا همان قوه قاهره ترجمه شده و اصطلاحی در حقوق فرانسه است. فورس ماژور دارای دو معنای عام و خاص است :فورس ماژور در معنای عام عبارت است از هر حادثه که خارج از حیطه قدرت کسی که تعهدی را به عهده گرفته است یا همان متعهد باشد. در معنای خاص عبارت است از حادثه‌ای بی نام (یعنی غیر منتسب به شخص معین و صرفاً ناشی از نیروهای طبیعی)، غیرقابل پیشبینی و غیر قابل اجتناب. دربیان ساده تر فورس ماژور به حالتی گفته میشود که در اثر بروز یک اتفاق خارجی که معمولا به دلیل عدم مهار نیروهای طبیعی اتفاق می‌افتد و تعهدات افراد در قرارداد و روابط قراردادیشان معلق میشود.
عمده ترین شرایط فورس ماژور عبارتند از:
- غیر قابل پیشبینی بودن
- عدم توانایی در کنترل و دفع آن
- خارج از اراده طرفین بودن
حال سوال مهم این است کرونا میتواند عامل فورس ماژور شود؟
بسیاری از قراردادهای بین‌المللی که بین طرفین حاضر در کشورهای مختلف منعقد می‌گردد ناظر بر صادرات و واردات کالاهای مختلف است. بدین شکل که افراد موظف می‌گردند در تاریخ مشخصی کالاهای موضوع قرارداد را به کشور طرف مقابل ارسال کنند. با بروز شرایط اورژانسی در روزهای اخیر و سرعت باورنکردنی شیوع ویروس کرونا، طبیعی است که کشورهای مختلف برای جلوگیری از شیوع این ویروس خطرناک مرزهای کشور خود را مسدود کنند. همچنین بسیاری از کشورها و یا حتی شهرهای مختلف قرنطینه شده اند و امکان جابه‌جایی محصولات و ... برای آنها وجود ندارد. جهت روشن شدن موضوع و مفهوم فورس ماژور تصور کنید شرکتی در ایران با امضای قراردادی با یک شرکت ترکیه‌ای متعهد شده است کالای X را در ابعاد و شرایط مورد توافق تا پایان هفته به ترکیه ارسال کند. حال با وجود بسته شدن مرزها آیا ایشان متحمل پرداخت خسارت می‌گردند؟ با توجه به شرایط فورس پیش آمده و اینکه این روند از اراده ایشان خارج بوده و به دلیل سرعت شیوع و تصمیم‌گیری دولت‌مردان قابل پیشبینی نبوده است میتوان با استناد به موارد فورس ماژور از پرداخت خسارت یا وجه التزام مشخص شده در قرارداد امتناع کرد و مهلت مقتضی برای رفع شرایط مذکور و انجام تعهد پس از آن مقرر کرد.
آسیب هایی که یک بیماری فراگیر مثل کرونا میتواند به کسب و کارهای بزرگ و کوچک بزند چیست؟
همه گیری بیماری و احتمال مبتلا شدن کارمندان:
اگر شما یک واحد تولیدی یا کارخانه یا کسب و کار کوچک و بزرگ هستید و دارای کارمندان هستید مطمئنا یکی از مهمترین مسائل به دلایل مختلف که در اددامه اشاره خواهیم کرد بحث سلامت خود و کارکنان می باشد. در این خصوص باید پیشگیری های سرسختانه ای انجام دهید و هر روز سلامت کارکنان خود را چک کنید مطمئن باشید این کار باعث جلوگیری از تبعات بسیار خطرناک برای کسب و کار شما را خواهد گرفتکه یکی از آن ها همه گیر شدن و مبتلا شدن کارکنان و در نهایت از دست دادن نیروی کاری خواهد بود و چه بسا که در این بین نیروی کاری متخصص شما هم مبتلا شود و قطعا جایگزین برای آن بسیار سخت تر و هزینه بر و زمان بر تر از تست هرروزه سلامت کارکنان خواهد بود. علاوه بر از دست دادن نیروی کاری مطمئنا یکی از مشکلات دیگر ترس بدنامی ناخواسته واحد تولیدی یا فروشگاه شما به دلیل ترس مردم خواهد بود با یک مثال این قضیه قابل درک تر خواهد بود. فرض کنید شما یک واحد تولیدی خوراک یا پوشاک یا ... دارید اگر خبر ابتلا به بیماری خطرناک مسری کارمندان شما به گوش مردم برسد قطعا شما بخش عمده از بازار فروش خود را به دلیل ترس مردم از ابتلا به بیماری توسط اجناس یا حتی شبکه تحویل شما از دست خواهید داد.
ترس مردم از حضور در اجتماع بیرون از منزل یا اجتماع
یکی از عمده ترین مشکلات در چنین شرایطی مطمئنا کم شدن تردد که به طور مستقیم بر فروش واحد های فروشگاهی تاثیر میگذارد و ترس از حضور در بیرون از خانه هست که برتمام شغل ها میتواند تاثیر گذار باشد.همانطور که در شرایط کنونی شاهد آن هستیم تمایل مردم برای در خانه ماندن از دو جهت قابل درک است، اول حس امنیت بیشتر خانه نسبت به بیرون و دوم خواسته مسئولین و مقامات دولتی.
مشکلات مربوط به عدم امکان تامین مواد اولیه
از جمله مشکلات دیگر همچنین مواردی بحث عدم تامین مواد اولیه یا موارد مربوط به تولید مواد اولیه می باشد . با توجه به تمهیدات دولت های مختلف ممکن است مواد اولیه شما برای تولیدات کارخانه به دستتان نرسد شاید مواد اولیه شما داخل کشور وجود داشته باشد ولی مطمئنا تولید کننده مربوطه نیز مواد اولیه ای میخواهد و این زنجیره نهایتا در یکی از گره ها به بن بست خواهد خورد. عمده ترین راهکار در این خصوص میتواند پیش بینی همچین شرایط باشد و یکی از بهترین راه فرار از چنین بحرانی مدیریت صحیح و بلند مدت نسب به دارای انبار مواد اولیه می باشد.
تعطیلی اجباری با دستور کشوری یا خودی
یکی از مشکلات عمده دیگر میتواند تعطیلی واحد شما به دستور مراجع ذیصلاح باشد. برای نمونه میتوان به تعطیلی کسب و کارهایی که جنبه رفت و آمد و تجمعی دارند اشاره کرد از جمله: باشگاه های ورزشی،آرایشگاه ها،کافه ها،آموزشگاه های درسی و ... در چنین شرایطی بهترین راه فقط میتواند حفظ ارتباط با مشتریان و در بعضی مواقع استفاده از تکنولوژی جهت کم کردن بار فشار های بعد از خروج از بحران که بیشتر آموزشگاهای درسی را شامل میشود که میوانند از طریق برگذاری کلاس های مجازی فعالیت خود را ادامه دهند.
نیاز حیاتی نبودن محصول شما
در چنین شرایطی قطعا عده ای از مردم از خریدن نیاز های غیر ضروری خود به دلیل داشتن سرمایه برای روزهای حساس تر (شاید قحطی ،شاید گرانی و غیره)امتناع می کنند و این میتواند باعث کم شدن فروش و سود برخی از شغل ها شود.
بدنامی خواسته یا ناخواسته
متاسفانه در شرایط بحران عده ای از مدیران به هر دلیلی که میتواند یکی از آن دلایل تمایل به سود بیشتر باشد اقدام به انجام برخی حرکات اشتباه می کنند که قطعا میتواند بزرگترین آسیب را به واحد تولیدی یا فروشگاه یا در یک کلام به اعتبار و نام کسب و کار خودبزند.
برخی از این اعمال عبارتند از:
الف)احتکار:
مدیر عزیز شاید شما با احتکار (کم فروشی)موجب افزایش تقاضا و درنهایت افزایش قیمت شوید ولی مسائلی را هم باید در نظر بگیرید.
1.احتمال واکنش نظام حاکم و تامین تقاضای مشتری که منجر به ماندن اجناس شما خواهد شد.
2.احتمال کشف اجناس احتکار شده توسط نظام حاکم و مجازات ها جریمه های سنگین و بی آبرویی
3.احتمال فاسد شدن جنس احتکار شده و از دست دادن آن و ضرر و زیان
4.همه گیرشدن عمل احتکار و آسب دیدن خود شما توسط یک محتکر دیگر در حوزه فعالیت دیگر
5.آگاهی مردم به هر طریقی یا شایعه مربوط به واحد تولیدی شما در خصوص احتکار اجناس که در نهایت منجر به از دست دادن مشتریان خود در شرایط بحران و بعد از بحران خواهد بود.
ب)گرانفروشی:
در شرایط بحران مردم بیش از پیش نسبت به مسائل اطراف حساس میشوند مطمئن باشید با گرانفروشی بی مورد شما سود نخواهید کرد چرا که سود شما به قیمت از دست دادن مشتری برای روز های آتی خواهد بود و چه بسا یک اشتباه در این زمینه موجب بدنامی نام تجاری شما شود که در این حالت تقریبا واحد شما محکوم به مرگ است.
ج)تغییر رفتار:
این مورد میتواند در شرایط عادی هم به وجود بیاید ولی در شرایط بحران به دلایل مختلف که میتواند از جمله آن استرس و نگرانی،رکود بازار،بدرفتاری مشتری و غیره باشد بیشتر به چشم میخورد. قطعا یکی از اصول موفقیت در کسب و کارها به خصوص کسب و کارهای کوچک که در آن مدیریت ارتباط مستقیمی با مصرف کننده یا همان خریدار دارد خوش برخوردی و خوش رفتاری مدیر و کارکنان کسب و کار خواهد بود.حال در شرایط حساس که اغلب مردم نگرانی و استرس شرایط را دارند وقتی با برخورد بد مدیر کسب و کار مواجه بشوند ذهنیت بد در آنها ایجاد خواهد شد.
تمام موارد فوق زمینه ساز فقط یک اتفاق بد برای کسب و کار شماست و آن از دست دادن خریدار و در نهایت سود متامیل به صفر و شاید زیر صفر است.
راهکارهای مقابله با ضرر بیشتر در شرایط بحران:
نسبت ضرر و زیان شما در شرایط بحران با محصول شما رابطه مستقیمی خواهد داشت قطعا اگر محصول یا خدمت ارئه شده شما از نظر نیازسنجی نست به شرایط قحطی و گرانی نیاز چندم باشد فروش شما کمتر خواهد بود. همچنین بغیر از کسب و کارهای درگیر با بحران(نقطه مقابل با بحران)اکثر کسب و کارها در بازه زمانی بحران و حتی شاید بعد از مدت ها از گذشت آن با فروش کم یا زیان مواجه خواهند بود چیزی که از مشخص است و حتما باید در ابتدا اشاره شود پیشبینی چنین روزهایی است. یک مدیر (از مدریت فروشگاه تا کسب و کارهای دیگر کوچک و بزرگ)باید در عین حال که برنامه کوتاه مدت و بلند مدت دارد برنامه ای برای شرایط بحران هم داشته باشد.شک نکنید این روزها دیر یا زود تمام خواهد شد و این وظیفه یک مدیر است که از این بحران درس عبرتی بگیرد و برای شرایط بحرانی هم برنامه ای در نظر داشته باشد. اما در این خصوص باید بیشترین تمرکز خود را بر حفظ ارتباط با مشتری،حفظ نیروی انسانی و حفظ منابع مالی یا غیر انسانی بگذارد.
از جمله راهکارهای برون رفت از ضرر و زیان زیاد در شرایط بحران میتواند موارد زیر باشد.:
الف)بیمه کردن محصول یا محیط یا غیره
با توجه به اینکه فورس ماژور شامل بیمه ها نمیشود بیمه ها میتوانند نقش به سزایی در شرایط بحران جهت کم شدن ضرر شما ایفا کنند. جهت مشاوره گرفتن در این خصوص میتوانید با بهترین شرکت ها و نمایندگی های بیمه در شهر تبریز که در سامانه مشاغل تبریز ثبت شده اند در ارتباط باشید بدین منظور روی لیست شرکت های بیمه تبریز کلیک نمایید.
ب)مراقب سلامت خود،کارمندان خود و محصولات خود باشید.
اگر صاحب کسب و کار بزرگی هستید و شرایط لازم را دارا میباشید میتوانید با ایجاد بستر های مناسب محیط دلگرم و صمیمی و شادابی برای پرسنل خود و خانواده آن ها فراهم نمایید و از خروج آن ها از محیط معرفی شده جلوگیری کنید البته این مورد فقط شامل بحران هایی مانند بیماری کرونا یا بیماری های دیگر میشود و در خصوص بلاهای طبیعی زیاد کاربرد ندارد.
ج)از روش های جایگزین جهت معرفی،فروش و ارائه خدمات خود استفاده کنید.
مانند:
- ایجاد بستر مناسب جهت تحصیل از راه دور برای دانش پذیران آموزشگاه های خصوصی مختلف از طریق اینترنت
- استفاده از امکانات شبکه های اجتماعی نظیر تلگرام،انیستاگرام،واتس آپ و غیره جهت نمایش و معرفی محصولات و خدمات خود
در صورت نیاز میتوانید در این خصوص با همکاران ما در ارتباط باشید و از شرایط ویژه شرکت طراحان جوان تبریز (04135258157) برای راه اندازی و مدریت حرفه ای پیج های خود بهره مند شوید
د)استفاده از سایت فروشگاهی یا خدماتی
در چنین مواقعی نیاز به داشتن یک سایت ناسب برای کسب و کار شما بیشتر به چشم میخورد. شما که دارای کسب و کار های خدماتی و فروشگاهی هستید خیلی راحت میتوانید با یک سایت خدمات و محصولات خود را در معرض دید مشتری قرار دهید در این صورت اولا مشتری در منزل خود خدمات و اجناس شما را خواهد دید دوما در صورت ارائه خدمات حضوری یا فروش حضوری توسط شما خرید خود را انجام خواهد داد بدون آنکه نیاز به بیرون رفتن و استرس ناشی از وجود ویروس یا تهدید را داشته باشد.
در صورتی که برای کسب و کار خود نیاز به مشاوره برای طراحی سایت دارید میتوانید با همکاران ما در ارتباط بوده و مشاوره رایگان دریافت نمایید.
تبریز 118 (04135258157)
ه)ارتباط خود را با مشتریانتان حفظ کنید.
با راهکارهای مختلف میتوانید ارتباظتان را با مشتریان خود حفظ کنید قطعا در چنین شرایطی همدلی و انرژی مثبت و در کنار هم بودن در خاطر ها خواهد ماند و این یک امتیاز ویژه برای کسب و کار شماست که با مشتری خود در چهارچوب تعریف شده ارتباط داشته باشید و نگذارید که شما را فراموش کند.
چند توصیه برای مدیران در شرایط فعلی
الف)از بحران ها یا بهتر بگوییم در شرایط فعلی از کرونا سو استفاده نکنید.بجای سو استفاده و نمک بر زخم مردم بودن راهکاری جهت کمک به مردم در توسط کسب و کار خودتون در شرایط اینچنین ارائه دهید.
ب)لحظه به لحظه شرایط را بررسی کرده و یاداشت نمایید و نسبت به برنامه ریزی برای روزهای و مشکلات بعد از آن ها استفاده کنید.
ج)از پرسنل خود قافل نشوید اگر احیانا پرسنلتان به هر دلیل دارای شرایط روحی و جسمی مناسب نیست او را درک کرده و به او کمک کنید نه اینکه با تحت فشار گذاشتنش شرایط را برای او و در نهایت برای خودتان سختر کنید.
د)در صورتی که شرایط دور کاری را دارید سعی کنید از دورکاری استفاده کنید این کار باعث میشود امنیت محیط کاری شما بیشتر حفظ شود و امکان ابتلا به بیماری در بین کارکنان شما کمتر شود
ه)با مشتریان خود صادق بوده و با ملایمت بی مثال برخورد نمایید.
خ)از انجام کارهایی خارج از شان خود خودداری نمایید(کم فروشی و گران فروشی)
در جهت تکمیل این مقاله نوسنده را با نظرات خود یاری فرمایید.
